Fundację w latach 90. założyli twórcy programu "Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie". Chcieli pomóc bliskim zaginionych traktowanym kiedyś po macoszemu i zostawianym samym sobieJurkiewicz zwraca uwagę na zmiany, jakie zaszły w podejściu do tych, po których zniknął ślad, jak ich rodzin. Dla ITAKI nie zmieniło się jedno: szacunek wobec jednych i drugichRozmówczyni Onetu podaje w wątpliwość działania internautów i niektórych mediów, zastanawiając się, po co ujawniają szczegóły z życia zaginionych Sprawy sprzed lat żyją swoim życiem, zwłaszcza te najbardziej sensacyjneLudzie zaczynają się nimi na nowo interesować, roztrząsać je w mediach społecznościowych. Ale czy to jest dobre dla zaginionych i ich rodzin? – zastanawia się wiceprezeska ITAKIPodkreśla również, że fundacja nie współpracuje z jasnowidzami, wróżkami i detektywamiWięcej znajdziesz na stronie głównej Błaszkiewicz, Onet: ITAKĘ znają wszyscy. Anna Jurkiewicz: Sięgając pamięcią do początków fundacji, myślę, że to, co wymyśliliśmy 20 lat temu, nie zmieniło się. Tak naprawdę wciąż robimy to samo. Wasza działalność zaczęła się od programu "Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie". To prawda, fundatorzy ITAKI, w tym Wojciech Tochman, Alicja Tomaszewska i ja, spotkaliśmy się na jego planie. Podczas pracy nad "Ktokolwiek widział..." zorientowaliśmy się, że rodziny osób zaginionych są kompletnie pozbawione pomocy. Kończyło się na przyjęciu zgłoszenia przez policję i w zależności od specyfiki zniknięcia, podejmowała pewne działania, choć wtedy nie były tak dobrze zorganizowane jak dzisiaj. Bliscy pozostawali właściwie sami sobie – nie dostawali pomocy prawnej, psychologicznej czy socjalnej. A wiadomo, że zaginięcie dorosłej osoby wiąże się z szeregiem problemów, choćby majątkowych i opieki nad dziećmi, które pozostają że w Polsce za zmarłego można uznać kogoś dopiero po 10 latach od zniknięcia. Postanowiliśmy więc stworzyć grupę, która będzie te rodziny wspierać. Robicie to nieustannie od nadal nasza misja, ale oczywiście świat bardzo się zmienił. Pamiętam, jak na początku działalności kontaktowaliśmy się z policją. Żaden funkcjonariusz nie miał wtedy nawet maila. Dostawaliśmy faksy ze zdjęciami i załamywaliśmy ręce, bo nie dało się ich wykorzystać, tak kiepskiej jakości były. Bliscy zaginionych wysyłali nam listy, a my codziennie chodziliśmy na pocztę, by je odbierać. Mijało trochę czasu, zanim udało nam się opublikować czyjeś zdjęcie w naszej bazie. Kiedyś publikacja wizerunku była trudniejsza. Polacy mogli zobaczyć czyjąś podobiznę w programie "Ktokolwiek widział, ktokolwiek wie" czy w gazecie. W tej chwili mamy ogromne zasięgi, kontakty i dzięki temu rozpowszechniamy wizerunek o wiele szybciej niż przed laty. No i oczywiście jest facebook. opublikujemy post, on jest udostępniany przez rzeszę ludzi i fala idzie. Dostajemy w ten sposób również informacje zwrotne. Mnóstwo osób przegląda naszą stronę i odzywa się potem w wiadomościach prywatnych. Staramy się weryfikować uzyskaną od nich wiedzę i przekazywać ją do sprawdzenia policji. Na tym nasza rola się kończy. Jakiś czas temu mieliśmy przypadek, który zrobił na mnie ogromne wrażenie. Otóż, w naszej bazie widniało zdjęcie młodego chłopaka, narkomana, który wyjechał za granicę i zerwał kontakt z rodziną. Nie było wiadomo nawet, do jakiego kraju się też: Te osoby zaginęły bez śladu. Widziałeś którąś z nich?Po dwóch latach od jego zniknięcia napisała do nas kobieta, która sfotografowała go przy stacji metra w Paryżu. Siedział tam sobie i zbierał pieniądze. Niesamowite!Autorka wiadomości od razu go poznała, bo był również charakterystyczny. A często problem polega na tym, że są takie osoby, które niczym się nie wyróżniają. Z nim było inaczej, tamta pani nie mogła się pomylić. Oczywiście od razu poinformowaliśmy policję oraz rodzinę. Ojciec zaginionego powiedział, że natychmiast jedzie, chociaż nie znał języka. Obiecał sobie jednak, że zrobi wszystko, by odnaleźć część tekstu pod jak to się skończyło?Niestety, nie udało się... Chłopak spędził przy tamtej stacji trochę czasu, a potem zmienił lokalizację, rozpłynął się w powietrzu. Zatem tego typu historie nie zawsze mają happy end, ale dzięki temu, że zdjęcia zaginionych krążą, przypominamy je i wyciągamy z archiwum Itaki, część spraw można jeszcze kobietę zaginioną na początku istnienia fundacji. Wyjechała do pracy do Włoch i ślad po niej zaginął. Policja prowadziła poszukiwania, ale ich wysiłki nie przyniosły 10 latach rodzina z przyczyn praktycznych uznała ją za zmarłą, choć poprosiła nas, by jej zdjęcie zostało w bazie. I niech sobie pani wyobrazi, że dekadę później dostaliśmy telefon od kobiety z Grecji, która pomagała bezdomnym... Powiedziała nam, że zna zaginioną, że jest ona w złym stanie i praktycznie nie ma z nią kontaktu. Rodzina udała się tam, ale pani nie chciała wrócić do domu. To był jej wybór, ale przynajmniej udało się przywrócić jej to było tak ważne?Bo ta kobieta funkcjonowała jako osoba NN. Gdy poznaliśmy prawdę, wreszcie można było jej pomóc, na tyle, na ile tej pomocy chciała. Prawdopodobieństwo, że po 20 latach coś się wyjaśni wydawałoby się niewielkie, ale jak widać, mamy takie przykłady. Podobnie było ze sprawami kryminalnymi dotyczącymi dwóch kobiet z Pomorza. Dekady zajęło ustalenie policji, że zostały zamordowane przez mężów. Jedna zaginęła, gdy jej córeczka miała zaledwie kilka miesięcy. Ojciec mówił dziewczynce, że mama ją porzuciła i wyjechała za granicę. Zgłosił zniknięcie żony na policji?Oczywiście. W drugim przypadku również tak było. Pan otrzymywał od nas pomoc psychologiczną, brał udział w grupach wsparcia, dzwonił i płakał, a potem okazało się, że zabił odkryli policjanci z Archiwum X, którzy wracają do starych, niewyjaśnionych spraw. Ale rzecz jasna, zakładano, że te kobiety nie żyją. Zawsze brane są pod uwagę różne wersje wydarzeń, w tym właśnie morderstwo. Ilu ludzi znika w Polsce?Co roku na policję zgłaszanych jest ok. 13 tys. zaginięć, ale większość osób wraca do domu, odnajduje się i sprawa się wyjaśnia. Natomiast trwale zaginionych, poszukiwanych od lat, jest około 4 tys. Zajmujemy się wieloma z tych spraw, również kilkunastoma dotyczącymi dzieci. Które teraz przychodzą pani na myśl?Na przykład 9-letniej dziewczynki, Sylwii Iszczyłowicz, która wyszła na spotkanie oazowe do kościoła i nie wróciła. To była bardzo głośna sprawa. Ania Jałowiczor zaginęła po zabawie karnawałowej w szkole. Iwona Wąsik (13-latka, która zaginęła w biały dzień na dużym osiedlu Przyjaźń w Tarnowskich Górach – red.). One wszystkie zniknęły w czasach, kiedy nie było Child Alertu, narzędzia, które jest uruchamiane, w momencie gdy ginie dziecko. W Polsce włączono je po raz pierwszy po porwaniu dziewczynki z ulicy. Odnalazła się cała i zdrowa. To był duży sukces policji, ale jak już mówiłam, wcześniej nie było takich rozwiązań, więc nie wiem, czy dowiemy się, co stało się z innymi lat temu w czasie ferii zimowych zaginęła pewna dziewięciolatka. Mieszkała na wsi i poszła do babci. Domy dzieliły trzy km. Jej mama była przekonana, że tam dotarła, babcia z kolei sądziła, że jest u siebie. Po jakimś czasie zrozumiały, że dziecka nie policję, która przeszukiwała teren z psami, ale bezskutecznie. W pewnym momencie podejrzenia padły na sąsiada. W sprawę zaangażował się również jasnowidz. Podejmowane wysiłki nie przynosiły jednak prawda wyszła w końcu na jaw?Po kilku latach okazało się że dziewczynka się utopiła, idąc do domu babci na skróty. W czasie suszy poziom wody się obniżył i znaleziono dziecięcy szkielet. Mówię o tym, bo pojawiały się różne wersje wydarzeń i rodzina żyła w niepewności. Prawda okazała się straszna, ale mogli w końcu pochować dziecko i zamknąć koszmarny rozdział. Tego chcą wszystkie rodziny zaginionych: poznać prawdę i iść dalej. Zobacz też: Najczęściej zakończenia są szczęśliweDziesiątki z nich mogą na was jedną z najstarszych i najbardziej rozpoznawalnych organizacji pozarządowych w Polsce. Policja informuje, że można się do nas zgłosić, ale wielu ludzi wybiera nasz numer, bo wie o naszym istnieniu. Odzywają się tuż po zaginięciu, choć z wieloma sprawami zostajemy na lata i ten kontakt trwa i z nim coś na kształt przyjaźni?Staramy się trzymać zdrowy dystans, choć na początku nie byliśmy pewnie tak profesjonalni, jak w tej chwili. Prawda jest też taka, że bliscy zaginionych zaprzyjaźniają się i spotykają we własnym gronie, więc stajemy się im mniej potrzebni. Ale zachowujemy pewne standardy, choć oczywiście chętnie rozmawiamy z rodzinami, wysłuchujemy ich, wspieramy. I chronicie, prawda?Sprawy sprzed lat żyją swoim życiem, zwłaszcza te najbardziej sensacyjne. Ludzie zaczynają się nimi na nowo interesować, roztrząsać je w mediach społecznościowych. Ale czy to jest dobre dla zaginionych i ich rodzin?Jedna ze stacji telewizyjnych nagłośniła kiedyś sprawę 21-latki, która szukała swojej mamy. Kobieta zaginęła, gdy miała kilka miesięcy. Wyszła wieczorem do koleżanki przeszyć coś na maszynie i nie wróciła. Córka chciała dowiedzieć się, co się stało i nawiązała współpracę z dziennikarzami. Co prawda powstał świetny reportaż, bo dziewczynie udało się znaleźć jakieś listy mamy w piwnicy, porozmawiać z jej znajomymi, a nawet zobaczyć film ze studniówki. Mnie nie spodobało się jednak to, że skonfrontowano ją na wizji z mężczyzną, który mógł być jej ojcem. Myślę, że to musiał być dla niej ogromny stres, więc miałam mieszane uczucia. Facebook jest pełen podobnych tradycyjne i społecznościowe bywają kluczowe w wyjaśnianiu spraw, ale zdarza się, że celem ich nagłośnienia jest zapewnienie komuś rozrywki, a nie realna grup poświęconych zaginięciom ujawniają intymne szczegóły z życia, piszą, że ktoś jest homoseksualistą albo na coś choruje. My o tym nie mówimy, bo mamy swoje zasady. Poza tym, czemu ma to służyć? Zaspokojeniu ciekawości...Dokładnie. Wspólnie z La Stradą zajmowaliśmy się sprawą nastoletniej dziewczyny, która zakochała się w starszym chłopaku i wyjechała z nim gdzieś za granicę. Jej zdjęcia obiegły sieć, La Strada nawiązała z nią kontakt przez Facebooka i wszystko wskazywało na to, że im zaufa. Później na portalu internetowym ukazał się wywiad z jej matką, która opisała całą historię i to ze szczegółami dotyczącymi problemów osobistych. Dziewczyna przeczytała wywiad i zerwała kontakt, bo poczuła się też: "Mamy trudny czas ze zwalczaniem handlu ludźmi w Polsce"Trudno się jej informacje zawsze zostają i to duży problem. A zdarza się, że zniknięcie jest tylko epizodem, nie wytrzymał napięcia, problemy go przerosły, a potem wrócił do domu, wyjaśnił, co się stało i zaczął od nowa. Oczywiście, usuwamy jego zdjęcie z bazy, ale ono nadal gdzieś krąży – bez naszej zgody i wiedzy. Nie zaprzeczę, że dzięki wsparciu mediów i internautów udaje się odnaleźć wiele osób. Jakiś czas temu zadzwoniła do nas sprzedawczyni z centrum handlowego na Pomorzu. Codziennie widziała tam żebrzącego człowieka, który po zebraniu kilku groszy kupował sobie ciastka. Przypominał jej mężczyznę zaginionego wiele lat wcześniej i choć progresja wiekowa nie była najlepsza, zgłosiła to nam. Przekazaliśmy informację bratu tego pana, a on od razu stwierdził, że to musiał być on. Dodam, że pochodził ze Śląska i miał problemy po urazie głowy w dzieciństwie. Bratu wystarczyła jednak informacja o ciastkach – mówił, że zaginiony uwielbiał słodycze. Przeczucie się sprawdziło. W tym przypadku publikacja wizerunku doprowadziła do szczęśliwego finału, natomiast czasami nie jest tak prosto. Dlaczego?W fundacji mamy zasadę, że nie oceniamy naszych zaginionych. Człowiek ma prawo decydować o sobie, może złożyć oświadczenie na policji, że nie chce kontaktu z rodziną. A bliskim bardzo trudno taki fakt zaakceptować. Na początku bliscy mówią oczywiście, że zależy im wyłącznie na tym, by wiedzieć że wszystko jest w porządku, ale to się zmienia w chwili, gdy ktoś ucina relację, odchodzi z własnej woli. Rodziny zaczynają na nas naciskać, pytają: "A gdzie złożył oświadczenie?", "Czy to na pewno był on?". Nie da się przetłumaczyć...Pamiętam człowieka, który zostawił żonę w dziewiątym miesiącu ciąży i ona była przekonana, że coś mu się stało. Bo przecież było im tak wspaniale, czekali na dziecko, a on wyszedł po papierosy i przepadł. Po jakimś czasie policja znalazła go, tyle że nie chciał mieć z żoną uwierzyła?Nie była w stanie. Mieliśmy też przypadek młodej kobiety, która popełniła mama zidentyfikowała ciało, ale niedługo później zaczęła mieć wątpliwości. W końcu doprowadziła do ekshumacji. Wykonano badania, które potwierdziły, że tak, to była jej córka. A ona nadal nie wierzyła. Chcę zaznaczyć, że nie oceniamy osób, które podjęły decyzję o niekontaktowaniu się, nie oceniamy również rodzin. Nawet kiedy idą do jasnowidzów, chociaż nie polecamy ich usług. Co ciekawe, wielu powołuje się na współpracę z nami. Za każdym razem mnie to bawi, ale jasno zaznaczę, że nie mamy nic wspólnego z jasnowidzami, wróżkami czy detektywami. Wydaje mi się, że to jest dodatkowy, niepotrzebny stres i można wyrządzić komuś że była pani świadkiem takiej sytuacji?Tak, przy zaginięciu pewnego chłopaka – studenta prawa, najzdolniejszego w rodzinie. Łatwo sobie wyobrazić, jaką tragedią było jego zaginięcie. Krewni poszli do jasnowidza, który powiedział im, że został... zamordowany. I to przez kogoś w to uwierzyła, zaczęło się wzajemne oskarżanie i szukanie motywu. Kilka miesięcy później chłopak został... zatrzymany przez policję podczas wyłudzania kredytu w banku. I tyle była warta wizja jasnowidza. Ale ludziom nie można zabronić korzystać z tego typu usług, nawet jeśli to kompletnie irracjonalne. Bo w pewnym momencie zostaje już tylko czekanie i każdy radzi sobie z bólem i niepewnością w inny sposób. Wyobrażam sobie, że w święta liczy się na jakiś Narodzenie zawsze jest trudne dla rodzin, choć zawsze jest nadzieja... Pamiętam historię jednego ze starszych zaginionych, bo zniknął jeszcze w latach 70. Właściwie nie było szans na odnalezienie go, ale po trzech dekadach napisał do nas pracownik domu opieki, że ten pan właśnie zmarł. Przykre było to, że nie mieliśmy komu przekazać tej informacji. Mama zaginionego nie żyła, jego siostra również. Mężczyzna był niepełnosprawny, nie potrafił powiedzieć, jak się nazywa, a znalazł się na drugim końcu Polski...Przykre...Bardzo. Rodziny żyją w zawieszeniu i chciałyby znać prawdę, nawet najgorszą. Zaginięcie jest dla bliskich wielkim problemem, w święta mówią nam, że święta straciły swoją magię, nie cieszą jak kiedyś. To przecież moment, kiedy myśli się jeszcze intensywniej, widząc puste miejsce przy stole. Pod tym linkiem znajdziecie więcej na temat pracy ITAKI oraz poszukiwanych przez nią i wydawczyni Onet KobietaData utworzenia: 20 grudnia 2021, 14:22Chcesz, żebyśmy opisali Twoją historię albo zajęli się jakimś problemem? Masz ciekawy temat? Napisz do nas! Listy od czytelników już wielokrotnie nas zainspirowały, a na ich podstawie powstały liczne teksty. Wiele listów publikujemy w całości. Wszystkie znajdziecie tutaj.